Hội chứng căng thẳng sau khi bị tổn thương là từ gọi chung cho các biểu hiện tổng hợp khác thường sau khi bị chấn thương nghiêm trọng và những biểu hiện tổng hợp của một sô” tổn thương không phải có tính khí chất. Điều đáng chú ý là hội chứng căng thẳng sau khi bị tổn thương cũng sẽ tạo nên chướng ngại công năng tình dục. về vấn đề này thì lại chưa được người bệnh và các bác sĩ có sự chú ý cần thiết.
Trong cuộc sống con người ta vẫn thường hay gặp phải những bất hạnh hoặc tai họa như thế này như thế khác, ví dụ như hỏa hoạn, tai nạn xe cộ, địa chấn, lụt bão, tội phạm tấn công bất ngờ v.v… Những tai họa do thiên nhiên hoặc con người gây ra đều làm cho con người ta phát sinh ra hội chứng sau khi bị chấn thương cũng như bị các thương tổn lớn khó lường. Đương nhiên, sau khi bị những tổn thương đó, nếu như lại bị tổn thương cả đến thân thể dài ngày nữa thì càng thêm nghiêm trọng. Những người bị như thế thường là rất lo lắng, phẫn nộ căm uất, đầu óc căng thẳng, mất ngủ, nhiều ác mộng, dễ bực tức nổi nóng và rất mẫn cảm với tiếng ồn v.v… họ thường cảm thấy tự ti, lo sợ, thậm chí mất cả niềm tin vào cuộc sống. Nguyên nhân căn bản tạo nên hội chứng này là quá để tâm vào những sự việc gây tổn thương, lúc nào cũng nơm nớp nghĩ là đau thương có thể ập đến với mình bất cứ lúc nào. Nếu tình trạng này tiếp tục tồn tại trên nửa năm hoặc lâu hơn nữa thì người bệnh sẽ xuất hiện những biểu hiện người ủ rũ, căm phẫn, uất hận, thay đổi hẳn tính nết và có những suy thoái về hành vi, hội chứng này cũng sẽ biến thành quá trình mạn tính. Trên lâm sàng còn có thê thấy người bệnh uống rượu say thường xuyên hoặc uống thuốc để hoãn giải triệu chứng. Kết quả, tác dụng của chất rượu cồn trong rượu và sự lạm dụng thuốc tất nhiên sẽ làm cho hiệu suất công năng và học tập hạ thấp, chất lượng sinh hoạt hạ thấp, đồng thời có thể dẫn đến nguy cơ gây xung đột vợ chồng hoặc tăng nặng thêm những bất hòa trong gia đình.
Biểu hiện lâm sàng chủ yếu của người bị hội chứng căng thẳng sau khi bị tổn thương có mấy mặt sau đây.
- Căng thẳng: Người bệnh đau buồn, căng thẳng đầu óc, bất an, khiếp sợ, dễ bị hoảng hốt.
- Quá chú ý vào những tình tiết đau thương: Người bệnh luôn nhắc đến những sự cô” đau buồn đã qua, thường dự đoán sẽ phát sinh những thương tổn nặng nề hơn, thậm chí có thể chết, suốt ngày sống trong lo sợ không yên.
- Mất ngủ, mộng mị nhiều hoặc ác mộng nhiều, dẫn đến toàn thân mệt mỏi rã rời.
- Luôn luôn khắc sâu những hình ảnh về tổn thất phải chịu, nằm ngủ cũng mơ thấy những cảnh rùng rỢn, có phản ứng về tâm lí, tình cảm giông như khi bị những đau thương mất mát, thế là càng thêm đau thương về mặt tâm lí, tư tưởng.
- Biểu hiện năng lực sa sút: Người bệnh không thể tiến hành hoạt động và sinh hoạt bình thường như các hoạt động công tác, học tập, vui chơi giải trí vẫn ưa thích trước khi gặp tai họa bị tổn thương V…
- Khiếp SỢ: Người bệnh thể hiện rõ tâm lí khiếp sợ “một lần bị rắn cắn mười năm còn sợ, sợ cả cây sắn dây”, sợ đến cả nơi phát sinh thương tổn mà mình đã từng phải chịu.
- Biến đổi cá tính: Người bệnh trở nên thương cảm, dễ nổi cáu giận, hơi một tí là sợ khiếp vía, hay quên, tâm phiền ý loạn, tự ti. Người bệnh thường hay nổi cơn lôi đình, thường vì những chuyện cỏn con cũng bực tức nổi giận làm um lên, hơi một tí là tranh cãi với người khác, có chuyện gì không vừa ý cũng không giấu kín được ở trong lòng, bất chấp những phản ứng của người khác v.v…
- Luôn ủ rũ, buồn bã: Trong suốt cả thời gian sau khi xảy ra sự cố’, người bệnh trở nên lo buồn, rầu rĩ, mất cả niềm tin vào mình, suốt ngày sướt mướt, bi quan, tuyệt vọng.
Những người bị hội chứng căng thẳng sau khi gặp phải những tổn thương lớn vẫn thường say sưa kể lại từng chi tiết những tình tiết khi họ phải gánh chịu những cảnh rùng rỢn, khiếp sợ, mà không muôn nói đến các vấn đề thuộc sinh dục của mình, ví dụ như nam giới thì ham muôn tình dục hạ thấp và thỉnh thoảng còn phát sinh liệt dương. Nếu như bác sĩ có hỏi người bệnh những vấn đề liên quan đến quan hệ vợ chồng và sinh hoạt tình dục giữa hai vợ chồng, thì luôn luôn có thể phát hiện ra là về vấn đề này hai vợ chồng đều rất hững hờ.
Ví dụ như: Có một nam giới 45 tuổi đã tận mắt nhìn thấy con mình chết một cách bi thảm trong một tai nạn xe cộ, thế là suốt từ đó đến một thời gian dài, người đó sống trong căng thẳng cực độ, kèm theo bị mất ngủ, luôn có ác mộng, lúc nào cũng văng vẳng bên tai tiếng xe cộ chói tai làm cho hoảng sợ, suốt ngày váng đầu, chóng mặt, hoa mắt, không tài nào thoát ra khỏi được tình cảnh thương cảm của sự mất con. Ông ta không sao quên được và nói mãi về thảm cảnh hôm xảy ra tai nạn và hốì hận vô cùng vì bản thân không có cách gì để cứu thoát được con mình ra khỏi cái chết. Ngày này sang tháng khác ông ta vẫn sông trong đau khổ và cảnh đau thương lúc nào cũng hiện ra trước mắt không sao quên đi được. Do quá lo buồn, ông ta không thể làm việc được. Một tháng tròi sau, dưới sự thúc giục nhiều lần của vợ, ông ta mới chịu đến bệnh viện tâm thần kiểm tra, được chẩn đoán là bị bội chứng căng thẳng sau khi bị tổn thương lớn. Ông này sau khi được chẩn đoán chính xác và đã tiến hành các biện pháp làm cho thư giãn cơ bắp và uống thuốc an thần, bệnh tình dần dần chuyển biến tốt. Khi đó, bác sĩ bảo ông nếu vẫn cứ nghĩ đến và kể về những câu chuyện khủng khiếp cũ thì thực tế là đã luôn luôn nhắc lại những quá trình đau thương, như vậy sẽ càng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe về thể chất lẫn tinh thần. Bác sĩ còn hướng dẫn ông thay đổi sang những môi trường hoàn cảnh và hoạt động mới, cố gắng tăng nhanh quá trình thoát ra khỏi những dị ứng kích thích ác tính và giúp cho ông ta tiêu trừ những lo nghĩ. Song vấn đề của ông thực ra chưa hoàn toàn được giải quyết, vì vẫn còn nguy cơ nghiêm trọng về vợ chồng, bởi vì theo như ông cho biết, ham muốn tình dục đã hạ thấp, số lần dương vật cương cứng lên rất ít và thòi gian cương cứng giảm thiểu, thậm chí không có sức để làm cương cứng lên được. Người vợ vì thế mà càng đem lòng hoài nghi, cho rằng có thể là giữa vợ chồng bà đã có “người thứ ba” xen vào, nên khoét sâu trong lòng nỗi đau khổ. Bác sĩ biết vậy nên đã giải thích rõ với người nhà rằng những vấn đề này có thể là một trong những biểu hiện của hội chứng sau khi bị tổn thương lớn, đồng thời nói bà vợ của ông ta tích cực giúp đỡ chồng vượt qua thời kì phục hồi sức khỏe. Người chồng cũng lại một lần nữa biểu thị với vợ niềm yêu thương ân ái của mình và thành khẩn nói cho vợ biết là tất cả những nóng nảy, bực bội, hay cáu gắt của mình không phải là nhằm vào vợ, mà là tự trách giận mình không có cách gì để bảo vệ con mình khỏi tai họa và cũng không thể tự giải thoát nỗi bi thương của mình trước cái mất mát, đau thương to lớn đó. Chính vì thế mà người vợ ông đã hiểu được những biến đổi trong ông chỉ là do nguyên nhân bệnh tật. Dưới sự giúp đỡ của bác sĩ điều trị, quan hệ vợ chồng cũng như quan hệ tình dục của người bệnh nam giới này rất nhanh đã khôi phục trở lại bình thường.
Có nhà nghiên cứu đã từng nói rằng có rất nhiều cựu chiến binh Mĩ từ chiến trường Việt Nam trở về nước vẫn không thể nào xóa đi kí ức của mình về cuộc chiến tranh tàn khốc, dã man, không những đã làm cho nhiều gia đình phải chia lìa, tan nát, mà còn tàn sát biết bao nhiêu sinh mệnh hiền lành, vô tội. Những kí ức đó luôn luôn ám ảnh họ, kể cả trong giấc ngủ, muôn quên đi mà không có cách gì thoát ra khỏi thảm cảnh chiến tranh rùng rỢn mà họ đã phải trải qua, chỉ có thể nhờ vào rượu làm cho say mềm đế quên đi tất cả, để bản thân được tạm thòi giải thoát. Nhưng như thế chỉ càng làm tăng nặng thêm nỗi thất vọng hoặc làm xấu thêm quan hệ giữa con người với nhau của họ, làm cho họ càng thêm chán chường và không ít người trong họ ham muốn tình đã hạ thấp rõ rệt, tạo nên sự suy thoái công năng sinh dục, quan hệ hôn nhân bị thất bại. Bác sĩ đã căn cứ vào tình trạng của họ, hiểu rất rõ mục đích uống rượu của họ là muôn chống lại mọi suy nghĩ, lo lắng. Họ không biết rằng lo lắng, đau buồn và thất vọng, chán chường làm nhiễu loạn công năng sinh dục của mình. Do đó, biện pháp xử lí những vấn đề loại này là phải cai rượu, uống thuốc chống lo nghĩ buồn phiền, học tập kĩ thuật điều chỉnh, khống chế hành vi tư tưởng, hưóng dẫn những người này tiến hành những bài tập luyện làm thư giãn cơ bắp và tập trung tư tưởng tình cảm vào hoạt động tình dục, như vậy sẽ nâng cao được hiệu quả điều trị bệnh.
Có những nam giới bị tai nạn xe cộ bị gẫy xương nhiều chỗ như cổ tay, sọ não v.v… và hôn mê suốt trong một ngày trời. Tuy họ đã điều trị khôi phục lại được sức khỏe, không để lại bất cứ một di chứng nào về mặt bệnh học thần kinh, nhưng sau khi bị chấn thương nặng nề như thế họ đã mất đi khả năng sinh hoạt tình dục, phát sinh liệt dương, mất hẳn ham muôn tình dục.
Tuy bất cứ một tổn thương nào đối với tâm thần và thể chất cũng đều có thể tạo nên những chướng ngại về công năng sinh dục, nhưng sau khi bị chấn thương ở đầu thì vấn đề ảnh hưởng đến công năng sinh dục không phải là ít. Theo các tài liệu thông kê thì có khoảng 2/3 nam giới bị chấn thương ở đầu phát sinh những biến đổi rõ rệt về ham muốn tình dục, có khoảng 1/5 sô” người phát sinh những chướng ngại về phóng tinh. Trên lâm sàng kiểm tra nội tiết phát hiện những người công năng tình dục hoàn toàn mất hoặc có trở ngại nghiêm trọng thường là bị tổn thương ở công năng khâu não dưới và tuyến yên.
Điều trị đốì với những bệnh nhân loại này, ngoài những nhân tô” nội tiết ra, cần thu thập một cách toàn diện những tài liệu lâm sàng, tìm hiểu rõ chất lượng cuộc sông tình dục trước khi phát sinh sự cô”, xem đã có những gì khác thường về công năng sinh dục trước khi xảy ra sự cô” hay không. Ngoài ra, còn cần hiểu rõ là có vấn đề về mặt tinh thần như bị hội chứng căng thẳng sau khi bị thương tổn lớn hay không. Sử dụng trong thòi gian ngắn các loại thuốc tiêm hoạt tính vào huyết quản, như thuốc Papaverine trong thân xương xốp của dương vật, sẽ có thể giúp cho người bệnh chiến thắng được những chướng ngại về tâm lí.
Xử lí hội chứng căng thẳng sau khi bị thương tổn nặng nếu coi thường thì công năng sinh dục sề không toàn vẹn. Khi điều trị, ở thời kì đầu của sự cố bất ngờ ngoài ý muốn cần chú ý đến vấn đề sức khỏe cơ thể của người bệnh, còn sau khi qua thời kì câp tính rồi thì cần phải chú ý vấn đề quan hệ hôn nhân và sinh dục của họ. Vì vậy, đối với hội chứng này phải cảnh giác cao độ đến tình hình công năng sinh dục, phát hiện vấn đề và kịp thời áp dụng các biện pháp có lợi nhất cho người bệnh để tránh bệnh tình trở nên phức tạp hóa, bất lợi cho phục hồi sức khỏe.
